Informacje projekcie "Dawne odmiany drzew owocowych w północnej części Kociewia"
Projekt polega na inwentaryzacji i pielęgnacji starych sadów oraz odtworzeniu przy udziale mieszkańców Kociewia założeń sadowniczych oraz przydomowych ogrodów z udziałem starych odmian drzew owocowych, a także założeniu niewielkiej kolekcji lokalnej drzew owocowych złożonej w połowie ze szczepów zinwentaryzowanych podczas prac badawczych. Jednym z działań jest też inwentaryzacja i ochrona pojedynczych starych drzew owocowych zlokalizowanych przy drogach lokalnych. Na terenie tzw. Kociewia Tczewskiego, a w szczególności w dolinie Wisły na nizinach Opaleńskiej i Walichnowskiej od kilkunastu lat obserwujemy problem zanikania tradycyjnych sadów przydomowych, wycinki oraz wymierania wysokopiennych drzew owocowych. Jednocześnie zauważalny jest brak informacji nt. tradycyjnych odmian drzew owocowych, a wiele sadów istnieje wyłączne dzięki braku zainteresowania ich właścicieli, niestety drzewa powoli wymierają co skutkuje zmniejszeniem różnorodności gatunkowej i utratą lokalnych odmian. Mieszkańcy nie mają wystarczającej wiedzy i umiejętności, aby podejmować działania ochronne, a często brakuje im świadomości jak cenne zasoby posiadają we własnych gospodarstwach.
W projekcie zaplanowane zostały następujące interwencje badawcze i edukacyjne:
- inwentaryzacja pomologiczna tradycyjnych sadów
- założenie lokalnej kolekcji drzew owocowych
- szkolenia z zakresu podstaw pomologii, ochrony, pielęgnacji, tradycyjnych odmian drzew owocowych
- popularyzację tematu przydomowych sadów jako źródła owoców 1 jakości złożonych z tradycyjnych odmian drzew owocowych (kampania medialna - informacje w radio i prasie, i na lokalnych portalach internetowych)
W projekt zaangażowani będą eksperci zaangażowani w ochronę i odtwarzanie tradycyjnych sadów a dzięki jego realizacji zapoczątkowane zostaną działania służące ochronie tradycyjnych sadów i starych drzew owocowych na północnej części Kociewia.
Projekt będzie realizowany na terenie woj. Pomorskiego głownie w obrębie powiatu Tczewskiego, a także Gdańskiego i Starogardzkiego. Z posiadanych informacji wynika, że na opisywanym obszarze funkcjonuje, lub funkcjonowało w ostatnim wieku ponad 100 sadów tradycyjnych, a realizując projekt chcielibyśmy dotrzeć do jak największej ilości z nich. Pośrednimi beneficjentami projektu będą również powiaty sąsiadujące położone na prawym brzegu Wisły tj, sztumski, kwidzyński i malborski. Działania inwentaryzacyjne będą prowadzone w terenie w miejscach istnienia tradycyjnych sadów, na terenach cennych przyrodniczo, oraz obszarach na których istnieje prawdopodobieństwo zachowania drzew owocowych – stare założenia parkowe, tereny dawnych osad i przysiółków .itp.
Inwentaryzację przeprowadzi ekspert- pomolog z Ogrodu Botanicznego Polskiej Akademii Nauk w Powsinie- Ryszard Rawski przy współpracy Łukasz Ogonowskiego, Mariusza Śledzia i Dominika Sudoła pasjonatów i miłośników historycznych odmian drzew owocowych. Celem inwentaryzacji będzie zlokalizowanie cennych zasobów przyrodniczych – historycznych odmian drzew owocowych- jabłoni, grusz, śliw, wiśni, czereśni. Będzie to pierwsza tego typu inwentaryzacja po lewej stronie Wisły. Inwentaryzacja przeprowadzona będzie w oparciu o informacje o lokalizacji starych sadów dostarczone przez mieszkańców, znalezione w dokumentacji lub posiadane prze lokalnych działaczy stowarzyszeń i partnerów projektu. W pierwszym etapie lokalizacje zostaną potwierdzone, a następnie w okresie od lipca do października 2017 roku zostanie przeprowadzona właściwa kontrola. Odbędą się dwie lub trzy sesje inwentaryzujące - drzewa owocujące wczesnym latem, drzewa owocujące wczesna jesienią i późną jesienią. Dzięki temu będzie można zbadać pełen okres owocowania odmian owocujących w różanych okresach. Podczas inwentaryzacji właściciele sadów, drzew będą mieli możliwość indywidualnych konsultacji eksperckich z pomologiem ( oznaczanie odmiany wg deskryptora, rozmnażanie starych odmian, prace pielęgnacyjne w starym sadzie, choroby drzew owocowych i ekologiczne metody zapobiegania i zwalczania chorób itp.) Wyniki inwentaryzacji opublikowane będą na stronie internetowej, w lokalnych mediach, podczas szkolenia dla mieszkańców. Inwentaryzacja będzie miała charakter edukacyjny. Wszystkie punkty inwentaryzowane będą rejestrowane urządzeniem GPS (za punkt uznajemy- sad, ogród, aleję, szpaler drzew, pojedyncze drzewa owocowe).
Założenie niewielkiego sadu- kolekcji o wartości dydaktycznej oraz banku genów składającej się w połowie z okazów znalezionych podczas inwentaryzacji pomologicznej i przeszczepionych na odpowiednie podkładki. Z sadów zostanie pobrany materiał do szczepień i okulizacji. Najciekawsze i charakterystyczne odmiany jabłoni i grusz zostaną rozmnożone. Drzewka zostaną opisane. Nasadzenie ma również charakter ochrony ex situ historycznych odmian. W celu popularyzacji historycznych odmian oraz zachęcenia właścicieli sadów i ogrodów do zasadzania i ochrony sadów zaplanowano przekazanie 100 drzew dla zainteresowanych tematyką mieszkańców. Aby otrzymać drzewo trzeba będzie spełnić następujące warunki: posiadać ogrodzony teren – sad ogród, zadeklarować prowadzanie prac sadowniczych zgodnie z zaleceniami eksperta, Rozmnożenie i zasadzenie odbędzie się we współpracy ze szkółką TPDW prowadzącą rozmnażanie historycznych drzew owocowych.
- 1.Kampania informacyjno-promocyjna
W celu zaproszenia i zachęcenie mieszkańców (właścicieli sadów, drzew owocowych, osób zainteresowanych zasadzeniem drzew dawnych odmian) do udziału w projekcie, zaplanowano kampanię w lokalnych mediach. Materiały zostaną przygotowane we współpracy z dziennikarzami oraz specjalistami pomologii i ukażą się w lokalnej prasie oraz na stronach www. Kampania informacyjno-promocyjna będzie trwała przez cały okres realizacji projektu, a działania informacyjne i promocyjne podejmowane będą przed głównymi wydarzeniami projektu- inwentaryzacja, cykl edukacyjno szkoleniowy, nasadzenia drzew seminarium podsumowujące.
Planowane są audycje w Radiu Gdańsk oraz Radiu Głos, a także lokalnej prasie – Wieści z Kociewia, Ekspres Kociewski, Nowiny Gniewskie, Gazeta Tczewska. Materiały przygotowane w ramach projektu przekazane zostaną uczestnikom inwentaryzacji, cyklu edukacyjnego, konkursu, seminarium podsumowującego projekt, osobom zainteresowanym współpracą przy popularyzacji zagadnień historycznych odmian owoców, miłośnikom i pasjonatom tematu, którzy będą współpracować przy realizacji projektu oraz po jego zakończeniu.
Jednym z elementów kampanii promocyjnej będzie Konkurs fotograficzny/plastyczny „Stare, ale jare – wiekowe drzewa owocowe na Kociewiu” oraz kulinarny na przetwory z owoców pochodzących z tradycyjnych sadów – około 20 uczestników,- 3 laureatów 3 wyróżnionych.
W ramach kampanii zostaną wyprodukowane następujące materiały.
Podstrona internetowa w serwisie www.heliantus.org podstrona- 1 sztuka,
Ulotka z kartą lokalizacyjną- 500 sztuk
Informacje w lokalnych mediach- 4 artykuły
Informacje w Radio
- Szkolenie dla mieszkańców
Działanie skierowane do mieszkańców powiatów tczewskiego, gdańskiego i starogardzkiego, zainteresowanych utrzymaniem sadów lub mniejszych założeń starych odmian drzew owocowych: właścicieli starych sadów, drzew owocowych, działkowców, sadowników, sołtysów, nauczycieli, aktywnych mieszkańców. Cykl edukacyjny dla grupy liczącej około15 osób obejmować będzie zarówno szkolenie teoretyczne jak i warsztaty praktyczne w sadzie /szkółce lub ogrodzie. W ramach szkolenia poruszone zostaną zagadnienia takie jak:
a)Podstawy pomologii
b)Ochrona In situ i ex situ drzew owocowych
c)Podstawowe zagadnienia sadownicze:
- biologia drzew owocowych
- sadzenie i rozmnażanie drzew
- zakładanie nowych sadów i prace pielęgnacyjne starych sadów i drzew wysokopiennych
d)Możliwości uzyskania wsparcia finansowego – UE, fundusze krajowe, fundusze lokalne,
e)Choroby i ekologiczne metody zapobiegania i zwalczania chorób w sadach-
f) Przetwarzanie owoców historycznych odmian owoców
Sprawozdanie z realizacji projektu znajduje się tutaj
Całkowita wartość projektu 16 139,46 zł
dofinansowanie ze środków WFOŚiGW w Gdańsku w formie dotacji 13750,00 zł
środki własne wnioskodawcy 2389,46 zł
wkład niefinansowy 10.000,00 zł - użyczenie działki na której znajduje się sad przez Gminę Pelplin
5 500,00 - wolontariat
Ulotka opracowana w ramach kampani informacyjnej.
ulotka do pobrania w pdf.